Braziliya — Ispaniya munosabatlari
 | |
 Braziliya |
 Ispaniya |
Braziliya — Ispaniya Braziliya va Ispaniya o'rtasidagi hozirgi va tarixiy munosabatlarga ishora qiladi. Ikkala xalq Ibero-Amerika Davlatlari Tashkilotiga a'zo.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Amerika qit'asida "Yevropa tadqiqotlari" boshlanganidan so'ng, Portugaliya va Kastiliya monarxlari vakillari 1494-yilda Tordesilla shartnomasini imzoladilar, bu ikkala qirollik o'rtasida Yevropadan tashqarida yangi kashf etilgan yerlarni 370 liga meridian bo'ylab taqsimladi[1]. 1580-yildan so'ng, Portugaliya Qirolligi Ispaniya monarxiyasiga qo'shilishi munosabati bilan, Portugaliyaning chet el hududlari Gabsburg hukmdorligining bir qismi bo'lib, unda Portugaliya Kengashi ustun mavqeiga ega bo'ldi[2]. Ittifoq Portugaliya urushidan keyin 1640-yilgacha davom etdi[3].
1834-yilda Ispaniya Braziliya mustaqilligini tan oldi va ikki davlat oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatildi[4]. Ispaniya tez orada Rio de Janeyroda diplomatik vakolatxonasini ochdi[5]. 1871-yilda Braziliya imperatori Pedro II Ispaniyaga tashrif buyurdi va Ispaniya qiroli Amadeo I bilan uchrashdi[6]. 1880-yillardan 1930-yillargacha Ispaniyadan kelgan muhojirlar toʻlqini Braziliyaga yetib keldi, chunki u oʻsha paytda immigratsiya kvotasi boʻlmagan yagona Janubiy Amerika davlati edi. Braziliyaga 1 milliondan ortiq ispaniyalik muhojirlar keladi[7].
Ispaniya fuqarolar urushi (1936-1939) davrida 30 nafar Braziliya fuqarosi Ikkinchi Ispaniya Respublikasi uchun kurashda qatnashgan va Xalqaro Brigadaning bir qismini tashkil etgan[8]. 1939-yilda Braziliya prezidenti Getulio Vargas Ispaniyaga 600 tonna kofe donalarini hadya qildi, keyinchalik ularni general Fransisko Franko 7,5 million pesetaga (85 million yevroga teng) sotdi[9].
1983-yil may oyida Ispaniya qiroli Juan Karlos I Braziliyaga birinchi tashrif buyurdi[10]. Qirol 2014-yilda taxtdan voz kechgunga qadar mamlakatga yana uch marta tashrif buyuradi. 2012-yilning noyabr oyida Braziliya prezidenti Dilma Russeff Ispaniyaga rasmiy tashrif bilan keldi. Tashrifga 2017-yil aprel oyida Ispaniya Bosh vaziri Mariano Raxoy tomonidan o'zaro javob qaytarilgan.
Migratsiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bugungi kunda 15 milliondan ortiq braziliyaliklar ispan millatiga mansub[5]. 2015-yilda Braziliyada 133 000 ispan fuqarosi istiqomat qilgan va bu Lotin Amerikasidagi to'rtinchi yirik ispaniyalik muhojir hamjamiyatiga aylandi. O'sha yili Ispaniyada 130 000 Braziliya fuqarosi istiqomat qilgan[5].
Shartnomalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ikkala davlat ham ko'plab bitimlar va shartnomalarni imzolaganlar, masalan, Diplomatik sumkalar almashinuvi to'g'risidagi bitim (1919); Havo transporti toʻgʻrisidagi bitim (1949); Madaniy kelishuv (1960); Migratsiya shartnomasi (1960); Turistik vizalarni bekor qilish to'g'risidagi bitim (1965); Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish to'g'risidagi bitim (1975); Yadro energiyasidan tinch maqsadlarda foydalanish bo'yicha hamkorlik to'g'risidagi bitim (1983); Ekstraditsiya shartnomasi (1990); Mahkumlarni almashtirish shartnomasi (1998); Uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurashda hamkorlik to'g'risidagi bitim (2007) va Mudofaa to'g'risidagi bitim (2010)[5].
Transport
[tahrir | manbasini tahrirlash]Braziliya va Ispaniya o'rtasida quyidagi aviakompaniyalar orqali to'g'ridan-to'g'ri reyslar mavjud: Air Europa, Iberia va LATAM Brasil.
Savdo aloqalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]2017-yilda Braziliya va Ispaniya o'rtasidagi savdo hajmi 6 milliard yevroni tashkil etdi[5].
2020-yil holatiga ko'ra, Ispaniyaning Braziliyaga asosiy eksporti quyidagilardan iborat: yoqilg'i va mineral moylar; mashinalar va mexanik asboblar; elektr jihozlari; organik kimyo mahsulotlari va boshqa kimyoviy mahsulotlar. Braziliyaning Ispaniyaga eksporti: mineral moyni o'z ichiga olgan yoqilg'i; urug'lar va yog'li mevalar, sanoat korxonalari; rudalar, cüruf va kul; don va oziq-ovqat sanoati chiqindilari[11]. 2020-yilda Ispaniya Braziliyaga 2257,5 million yevro (Ispan eksporti bo‘yicha 18-o‘rin) mahsulot eksport qildi, Braziliya esa Ispaniyaga 3,515,4 million yevro miqdorida mahsulot yetkazib berdi. 2020-yilda Ispaniya Braziliyaga 733 million dollarlik xizmatlar eksport qildi (Braziliyaga 6-oʻrinda), Braziliya esa Ispaniyaga 280 million dollarlik xizmatlarni yetkazdi.
Ispaniya Braziliyaning global miqyosdagi 16-yirik savdo hamkoridir[5]. Ispaniya Braziliyaning uchinchi yirik xorijiy investoridir va 2015-yilda Ispaniya mamlakatga 5 milliard AQSh dollari miqdorida sarmoya kiritgan. Braziliyaning Embraer transmilliy kompaniyasi Ispaniyada ishlaydi. Braziliyada Banco Santander, Mapfre, Repsol, Telefónica va Zara kabi Ispaniya transmilliy kompaniyalari faoliyat yuritadi.
Doimiy diplomatik vakolatxonalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]_02.jpg)
- Braziliyaning Madridda elchixonasi va Barselonada bosh konsulligi bor[12].
- Ispaniyaning Braziliyada elchixonasi va Portu-Alegre, Rio-de-Janeyro, Salvador va San-Pauluda bosh konsulliklari mavjud[13].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Treaty of Tordesillas
- ↑ Borges, Graça Almeida (2015). "El Consejo de Estado y la cuestión de Ormuz, 1600-1625: políticas transnacionales e impactos locales". Revista de historia Jerónimo Zurita (90): 34. ISSN 0214-0993.
- ↑ Union of Spain and Portugal, 1580–1640
- ↑ „Brazilian Ministry of Foreign Affairs: Spain (in Spanish)“. 2017-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 23-iyun.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Spanish Ministry of Foreign Affairs: Brazil (in Spanish)
- ↑ Emperor of Brazil travels to Spain
- ↑ Los diez millones de brasileños de origen español (in Spanish)
- ↑ Brazilians in Spanish Civil War (in Portuguese)
- ↑ El gran negocio de Franco con la Guerra (in Spanish)
- ↑ Los Reyes inician hoy una visita oficial de 10 días de duración a Brasil y Uruguay (in Spanish)
- ↑ „Brasil“. ICEX. 2022-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 25-sentyabr.
- ↑ Embassy of Brazil in Spain (in Portuguese and Spanish)
- ↑ „Embassy of Spain in Brazil (in Portuguese and Spanish)“. 2017-yil 21-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-noyabr.