Bodrum
Bodrum Bodrum | |
|---|---|
| shahar | |
 | |
| 37°2′2″N 27°25′52″E / 37.03389°N 27.43111°E | |
| Mamlakat | Turkiya |
| {{{mintaqa_turi}}} | Bodrum |
| Hukumat | |
| • Mer | Mazlum Agan |
| Maydon | 557 km2 (215 kv mi) |
| Rasmiy til(lar)i | turk tili |
| Aholisi | il — 36 401 kishi (2 013-yil) |
|
| |
Bodrum[1] (turkcha: Bodrum) — Turkiyaning janubi-gʻarbiy qismidagi tuman va shahar , Mugʻla viloyatida, Bodrum yarim orolining janubiy qirgʻogʻida, Egey dengizining Goʻkova koʻrfazining Bodrum koʻrfazining qirgʻogʻida, janubdan Ich va Karaada orollari bilan yopilgan, Gretsiyaning Kos orolining shimoli-sharqida[2], Antaliyadan 300 km gʻarbda joylashgan. Bodrum aholisi 2012-yilgi aholini roʻyxatga olishda 35 795 kishi edi. Atrofdagi shahar va qishloqlarda qoʻshimcha 100 522 kishi, viloyat boʻyicha jami 136 317 kishi, doimiy aholi soni 31 ming.
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qadim zamonlarda Bodrum oʻrnida Kariya poytaxti — boy Galikarnas shahri joylashgan edi. Galikarnas Dorilar tomonidan asos solingan.
Dastlabki davrda Galikarnas Dorik geksapolis (olti shahar) aʼzosi boʻlib, unga Kos, Knid, Lindos, Kamir va Yalis kiradi. Fuqarolaridan biri Agasikl Triopiyalik Apollon sharafiga oʻtkazilgan musobaqalarda gʻolib boʻlgan uchburchakni odat boʻyicha xudoga bagʻishlash oʻrniga uyiga olib ketganida u oltita shahardan haydalgan edi[3].
Miloddan avvalgi VI asrda shahar forslar hukmronligi ostiga oʻtdi. Forslar davrida u Kariyani oʻz ichiga olgan satrapiyaning poytaxti va bosh porti edi. Galikarnasning strategik pozitsiyasi shaharning katta avtonomiyaga ega boʻlishiga yordam berdi. Bu davrga oid arxeologik dalillar, 1995-yilda turk arxeologlari tomonidan topilgan, hozirda Sankt-Peter qal’asidagi suv osti arxeologiyasi muzeyida joylashgan salmakiylar yozuvi uning aholisining oʻziga xos gʻururidan dalolat berar edi[4]. Miloddan avvalgi 5-asr boshlarida Galikarnas, Salamis jangida kemalar otryadining qoʻmondoni sifatida mashhur boʻlgan Artemisia I nazorati ostida edi. Uning oʻgʻli va vorisi Ligdamid II Gerodotning yaqin qarindoshi shoir Paniasidasni oʻldirgani bilan mashhur. Gerodot, ehtimol, eng mashhur Galikarnassiyalik, oʻz tugʻilgan shahrini tark etishga majbur boʻlgan.
Artemisiya II tomonidan turmush oʻrtogʻi Mavsol sharafiga barpo etilgan Galikarnasdagi maqbara dunyoning yetti moʻjizasidan biri hisoblangan[5].
Zamonaviy Bodrum oʻz tarixini 1402-yilda Rodos ritsarlari — kasalxonalar bu yerda Sankt-Peter qal’asini qurgan paytdan beri sanab kelmoqda, bu hozirgi kungacha asosiy diqqatga sazovor joy boʻlib qolmoqda. Qurilishga ruxsatnoma Sulton Mehmed I tomonidan berilgan. 1402-yilda turk-moʻgʻul istilochisi Amir Temur (Tamerlan) Izmir koʻrfazining tubida joylashgan qal’ani vayron qildi. Qurilish jarayonida podshoh Mavzolining qadimiy maqbarasi parchalaridan foydalanilgan. Qal’a va uning shahri Petronius nomi bilan mashhur boʻldi, qayerdan zamonaviy Bodrum nomi paydo boʻldi? 1522-yilda Rodos orolidagi ritsarlar bazasini zabt etgandan soʻng, qal’a Sulton Sulaymon I qoʻliga oʻtdi. Gospitalistlar dastlab Sitsiliyaga, keyin esa Maltaga koʻchib oʻtishdi[6]. Qal’a yaxshi saqlangan, qayta tiklangan va Oʻrta yer dengizining sharqiy qismida kech salib yurishi arxitekturasining eng yaxshi namunasidir. Endi unda Uluburun xazinasi namoyish etilmoqda.
1824-yilda shahar shimolidagi Gerontas koʻrfazida isyonkor Gretsiya floti Usmonlilar imperiyasi va uning vassallari — Misr, Jazoir, Tunis va Liviyaning birlashgan flotini magʻlub etdi[7].
1912-yilda shaharda turklar — 8817 kishi, yunonlar — 5060 kishidan iborat boʻlgan[8].
1919-yildan 1921-yilgacha shahar Italiya istilosi ostida edi[9].
Soʻnggi oʻn yilliklarda Turkiya hukumati Bodrumni xalqaro kurort sifatida rivojlantirish toʻgʻrisida qaror qabul qildi. Sayyohlarni nafaqat goʻzal joylar, balki yaxtalar uchun qulay toʻxtash joyi va jonli tungi hayot ham oʻziga jalb qiladi. Ingliz tilida soʻzlashuvchi sayyohlar Bodrumni hazil bilan „Yevropaning toʻshagi“ deb atashgan.
Geografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tuman tarkibiga Bodrum, Ortakent, Turkbuku, Yalikavak, Gumusluk, Bitez, Konajik, Yali, Mumkul munitsipalitetlari kiradi[10].
Iqlim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bodrum iqlimi moʻtadil Oʻrta yer dengizi. Ob-havo asosan Oʻrta yer dengiziga qaraganda sovuqroq Egey dengizining taʼsiri ostida shakllanadi. Bu xususiyat tufayli Bodrum yozda Oʻrta yer dengizi sohilidagi shaharlarga qaraganda qulayroq ob-havoga ega.
Galereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
qirgʻoq panoramasi -
qadimiy teatr -
.jpg)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_001336965?page=57&rotate=0&theme=white
- ↑ https://viewer.rusneb.ru/ru/000199_000009_001336965?page=57&rotate=0&theme=white
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/Omskaya_kartograficheskaya_fabrika[sayt ishlamaydi]
- ↑ Isager, Signe. The Pride of Halikarnassos(ingl.) // Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik. — Bonn: Dr. Rudolf Habelt GmbH, 1998. — No. 123. — P. 1–23.
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/Ensiklopedicheskiy_slovar_Brokgauza_i_Yefrona[sayt ishlamaydi]
- ↑ Доманин, Александр. Крестовые походы. Под сень креста. М.: Центрополиграф, 2014. ISBN 978-5-227-05176-9.
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/Sovetskaya_sistema_razgrafki_i_nomenklaturi_topograficheskix_kart[sayt ishlamaydi]
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/Ensiklopedicheskiy_slovar_Brokgauza_i_Yefrona[sayt ishlamaydi]
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/Sovetskaya_sistema_razgrafki_i_nomenklaturi_topograficheskix_kart[sayt ishlamaydi]
- ↑ https://ru.wikipedia.org/wiki/Strabon[sayt ishlamaydi]