Bliks, Xans
Xans Martin Bliks (shvedcha: Hans Martin Blix; 1928-yil 28-iyun, Uppsala, Shvetsiya) — shved siyosatchisi va diplomati. Shvetsiya tashqi ishlar vaziri (1978-1979), MAGATE bosh direktori (1981-1997) va UNMOVIC rahbari (2000-2003) boʻlgan.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xans Bliks Upsala universiteti va Kolumbiya universitetlarida tahsil olgan. Kembrij universitetida (Trinity Hall kolleji) doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 1959 yilda u Stokgolm universitetida huquq fanlari doktori ilmiy darajasini oldi, bir yildan so'ng u xalqaro huquq kafedrasi dotsenti etib tayinlandi.
1962 yildan 1978 yilgacha Bliks Jenevada qurolsizlanish bo'yicha konferentsiyada Shvetsiya delegatsiyasi a'zosi bo'lgan. U 1963-1976-yillarda Shvetsiya maʼmuriyatida bir qator boshqa lavozimlarda ham ishlagan, 1961-1981-yillarda Shvetsiyaning BMTdagi delegatsiyasi tarkibida boʻlgan. 1978 yildan 1979 yilgacha Bliks Shvetsiya tashqi ishlar vaziri bo'lgan.
Bliks Shvetsiya Liberal partiyasining 1980 yilda yadro energetikasi bo'yicha referendumda Shvetsiya yadroviy energetika dasturini saqlab qolish tarafdori bo'lgan kampaniyasini boshqargan.
1981 yilda Bliks shved Sigvard Eklundning o'rniga Atom energiyasi bo'yicha Xalqaro agentlik (MAGATE) bosh direktori bo'ldi. 1986 yilda u 4-energetika blokining reaktori portlagandan keyin Chernobil AESga tashrif buyurdi, o'sha kunlarda u Moskvada avariya oqibatlarini bartaraf etishga bag'ishlangan keng qamrovli matbuot anjumani o'tkazdi.
2000 yil yanvar oyida u Iroqda qurol nazorati bilan shug'ullanadigan BMTning Monitoring, nazorat va taftish komissiyasi (UNMOVIC) rahbari etib tayinlandi va 1 martda. Iroqda ommaviy qirg'in qurollarini topa olmagan Bliks 2003 yil iyun oyida iste'foga chiqdi.
2003 yildan 2006 yilgacha u 14 ta taniqli siyosatchidan iborat Bliks komissiyasining. "Ommaviy qirg'in qurollari komissiyasi")ni boshqargan. U Anna Lind tashabbusi bilan yaratilgan va Shvetsiya hukumati tomonidan moliyalashtirilgan. Komissiyaning yakuniy hisoboti 2006 yil 2 iyunda BMTga taqdim etilgan. Unda Hans Bliks Bushni Iroqqa hujumda BMT Nizomini buzgan holda harakat qilgani uchun tanqid qiladi.
Mukofotlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Serafim medali (2004)
- Serafim ordeni (sGM12mserafb) rang lentasidagi 12-o'lchamli Qirol oliylarining oltin medali
- Moskva universitetining faxriy doktori (1987)
- Genri De Wolf Smit mukofoti sovrindori (1988)
- Butunjahon yadro assotsiatsiyasining yadroviy sohadagi xizmatlari uchun oltin medali (1997)
- Bryussel erkin universitetining faxriy doktori (2003)
- Olof Palme mukofoti (2003)
- Faxriy legion ordeni qo'mondoni (2004)
- Padua universitetining faxriy doktori (2004)
- Sidney tinchlik mukofoti (2007)
- Kembrij universitetining faxriy doktori (2007)
- Italiya Respublikasining "Buyuk xizmatlari uchun" ordeni ritsarlari
- III darajali Knyaz Yaroslav Donishmand ordeni. (Ukraina, 2011 yil 26 aprel) - Chernobil fojiasi oqibatlarini bartaraf etish, xalqaro gumanitar dasturlarni amalga oshirishga qo'shgan katta shaxsiy hissasi, ko'p yillik samarali ijtimoiy faoliyati uchun