Ayder Usmon
| Ayder Usmon | |
|---|---|
| Tavalludi |
1938-yil 1-yanvar Seytler tumani, Qrim ASSR, Rossiya SFSR, SSSR |
| Vafoti |
1997-yil 20-iyun (59 yosh) Simferopol, Ukraina |
| Fuqaroligi |
 SSSR  Ukraina |
| Sohasi | yozuvchi, bosh muharrir, jurnalist, tarjimon |
Ayder Usmon (qrim tatarcha: Ayder Osman, Айдер Осман; 1938-yil 1-yanvar Qrim ASSR Seytler tumani, — 1997-yil 20-iyun Simferopol) — Qrim-tatar yozuvchi, tarjimon va jurnalist. „Yildiz“ jurnali bosh muharriri (1985-1997-yillar).
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1938-yilda Seytler (hozirgi Nijnegorsk) tumanidagi Beshkurtka — Vakuf (Tambovka) qishlog‘ida tug‘ilgan. 1944-yilda oilasi bilan Fargʻona viloyati Oltiariq shahriga surgun qilinadi. Maktabdan so‘ng Marg‘ilon shahridagi pedagogika texnikumini tamomlagan, maktabda o‘qituvchi bo‘lib ishlagan. Toshkent universitetining jurnalistika fakultetini tamomlab (1965-yil) „Lenin bayrogʻi“ gazetasida ishlagan. 1985-yildan vafotiga qadar „Yildiz“ jurnalining bosh muharriri bo‘lgan[1].
Jamoat hayotida faol ishtirok etgan, Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi boshqaruvi aʼzosi, qrim-tatar adabiyoti bo‘limini boshqargan, Ukraina Yozuvchilar milliy uyushmasi aʼzosi (1993-yil). 1991-yilda Qrim tatarlarining „Yildiz“ jurnalini O‘zbekistondan Qrimga ko‘chirishni tashkil qildi. Qiyin moliyaviy ahvolga qaramay, Simferopolda jurnalni nashr etishda davom etdi. 1997-yil 20-iyun kuni Simferopolda vafot etgan[1].
Ijodi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ayder Usmon ijodi yuzga yaqin hikoyalar, ko‘plab insholar, shuningdek, roman va hikoyalardan iborat. Qrim-tatar, rus va oʻzbek tillaridan tarjimon sifatida ham nashr qilgan[2].
- „Tog‘adan salom“ — „Emdjenʼdenʼ selyam“ (1972-yil),
- „Tanish ko‘zlar“ — „Tanish kozler“ (1975-yil),
- „Yillar va do‘stlar“ — „Yillar ve dostlar“ (1981-yil),
- „O‘sish qadamlari“ — „Osyuv basamakʼlari“ (1984-yil),
- „Jang“ — „Tutushuv“ (1988-yil).
- „Darvoza yaqinidagi odamlar“ — („Azbar kʼapi yanindaki adamlar“): qissa // Yildiz — 1988-yil — 5-son — 19-43-betlar
- „Amerikaga boring!“ — („Aygidi Amerika!“) // Yildiz. — 1995-yil. — 5-son. — 39-76-betlar.
- „Altana haqida“ — „Altanʼ akʼkʼinda“: ikkalasi // Yildiz. — 1996-yil. — 1-son. — 147-160-betlar.
- „Qaytish“ — „Kʼaytuv“: qissa // Yildiz. — 1997-yil. — 1-son. — 101-121-betlar.
- „Odelmegen bordj“: [E.Shami-zoda xotirasiga] // Shoir nomini xalq saqlar / R.Fozil farmoni. — Simferopol: „Kʼirimdevokʼuvpedneshir“, 2008-yil. — 115-117-betlar.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Айдер Осман (1938-1997) писатель“. Государственное бюджетное учреждение культуры Республики Крым Республиканская крымскотатарская библиотека им. И. Гаспринского. Официальный сайт (8. 09. 2016). 2019-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-iyun.
- ↑ Гульнара Бекирова. „Писатель Айдер Осман“. Крым.Реалии (09 январь 2016). 2019-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 9-iyun.
Adabiyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Aider Usmon : [terjimeials] // Birlik. - 2003 yil - 8-son. - S. 74.
- Ayder Usmonning edebius dunyasi // Yangy dunya . — 2003 yil — yanvar. 1. — B. 5. : fotosurat.
- Seferova F. A. A. Usmon asarlarining qahramonlari va axloqiy tanlovning oqibatlari // 60-80-yillardagi Qrim-tatar nasrining axloqiy ideallari. XX asr — 2009. — S. 127-141.
- Kurtnezir Z. Onyn omur „Tutushuvlari“ tatstvirlegeninden keskin olip chiqdi: bu kunleri yazydzhi A. Osmannyn dogganyna 65 yil toldi // Kyrym. — 2002. — dekabr. 27.
- Nagaev S. Oz osulynen // Yashlikka xas tuygunen. — Toshkent, 1979. — S.56-64.