Apostol saroyi
Apostol saroyi (lotincha: Palatium Apostolicum; italyancha: Palazzo Apostolico) papaning rasmiy qarorgohi, katolik cherkovi rahbari, Vatikan shahrida joylashgan. Papa saroyi, Vatikan saroyi va Vatikan saroyi nomlari bilan ham tanilgan.
Binoda Papa xonadonlari, katolik cherkovi va Muqaddas taxtning turli idoralari, xususiy va jamoat ibodatxonalari, Vatikan muzeylari va Vatikan kutubxonasi, jumladan Sistina ibodatxonasi, Rafael xonalari va Borgia kvartirasi mavjud. Zamonaviy sayyoh saroyning bu soʻnggi va boshqa qismlarini koʻrishi mumkin, ammo Sala Regia va Cappella Paolina kabi boshqa qismlar uzoq vaqtdan beri sayyohlar uchun yopiq edi. Scala Regia bir chetidan koʻrish va Sala Regiaga kirish uchun ishlatilishi mumkin[1].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]V asrda Rim papasi Simmax eski Avliyo Pyotr sobori yaqinida Lateran saroyiga muqobil qarorgoh sifatida xizmat qilgan papa saroyini qurdi[2].
Vatikan saroyi parvarish qilinmaganligi sababli vayronaga aylangan va Lateran saroyi 1307—1361-yillarda ikkita halokatli yongʻinni boshdan kechirgan, bu esa tuzatib boʻlmaydigan zararga olib kelgan[3]. 1447-yilda Rim papasi Nikolay V Yevgeniy III ning qadimiy mustahkamlangan saroyini vayron qilib, yangi bino, hozirgi Apostol saroyini qurdi[4].
15-asrda saroy prefekt hokimiyatiga oʻtkazildi. Apostol prefektining bu pozitsiyasi 15-asrdan 1800-yillargacha, Papa davlatlari iqtisodiy qiyinchiliklarga duch kelganda davom etdi[5].
Tuzilishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Apostol saroyi papalik xonadonining prefekturasi tomonidan boshqariladi. Saroy, aniqrogʻi, Sixtus V hovlisi atrofida joylashgan taniqli tashqi tuzilmadagi mustaqil binolar qatoridir. U Avliyo Pyotr Bazilikasining saroyiga ulangan.
Sistine ibodatxonasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Saroy ibodatxonalarining eng mashhuri Sixtus IV sharafiga nomlangan Sistina ibodatxonasidir. U Uygʻonish davri rassomlari, jumladan Mikelanjelo, Sandro Botticelli, Pietro Perugino, Pinturikkio, Domeniko Ghirlandaio va boshqalar tomonidan bezatilgan.
Rafael xonalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bu xonalar toʻplami Rafael qoʻl ostida ishlaydigan katta rassomlar jamoasi tomonidan oʻzining fresklari bilan mashhur. Ular dastlab Papa Yuliy II uchun kvartiralar toʻplami sifatida moʻljallangan edi. U 1508—1509-yillarda Urbinolik oʻsha paytda nisbatan yosh rassom boʻlgan Rafaelga va uning studiyasiga xonalarning mavjud ichki qismini butunlay qayta bezashni topshirdi.
Borgia kvartiralari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Borgia Apartments — bu Papa Aleksandr VI tomonidan shaxsiy foydalanish uchun moslashtirilgan saroydagi xonalar toʻplami. U italiyalik rassom Pinturicchiogakvartiralarni freskalar bilan bezatishni topshirdi.
1492—1494-yillar oraligʻida chizilgan rasmlar va freskalar murakkab ikonografik dasturga asoslanib, oʻrta asr entsiklopediyalari mavzularidan foydalangan holda, esxatologik maʼnoda ishlangan[6].
Saroy xonalari Vatikan kutubxonasi va Vatikan muzeylarining bir qismi hisoblanadi. Xonalarning baʼzilari hozirda 1973-yilda Papa Pol VI tomonidan ochilgan Vatikan zamonaviy diniy sanʼat toʻplami uchun ishlatiladi.
Galereya
[tahrir | manbasini tahrirlash]-
Apostol saroyi -
Aziz Pyotr maydonidan Apostol saroyi -
Gian Lorenzo Bernini tomonidan Scala Regia -
Apostol saroyining rejasi (1893—1901)
.jpg)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Vatican's Apostolic Palace Tour“. Viator.com. 26-iyul 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-oktabr 2019-yil.
- ↑ „Le Palais du Vatican“ (fr). Rome Découverte. 26-aprel 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-avgust 2013-yil.
- ↑ Pedro Tafur, Andanças e viaje (in Spanish)
- ↑ Müntz, Eugène. Les arts à la cour des Papes pendant le XVe et le XVIe siècle (fr). Georg Olms Verlag, 1878. ISBN 9783487413006. Qaraldi: 14-avgust 2013-yil.
- ↑ Levillain 2002.
- ↑ Krén. „Frescoes in the Borgia Apartments of the Palazzi Pontifici in Vatican“. Web Gallery of Art. Qaraldi: 14-avgust 2013-yil.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Levillain, Philippe (2002), Dictionnaire historique de la papauté, The Papacy: An Encyclopedia, II-jild (Illustrated-nashr), Routledge, ISBN 0-415-92230-5, qaraldi: 2009-yil 20-dekabr
{{citation}}: Andozada hech qanday qiymat berilmagan (boʻsh) nomaʼlum parametr mavjud:|seperator=(yordam); sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|access-date=(yordam) - Morton, H.V. (2002), A Traveller in Rome (Reprint-nashr), Da Capo Press, ISBN 0-306-81131-6, qaraldi: 2009-yil 20-dekabr
{{citation}}: Andozada hech qanday qiymat berilmagan (boʻsh) nomaʼlum parametr mavjud:|seperator=(yordam); sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|access-date=(yordam) - The Vatican: spirit and art of Christian Rome. New York: The Metropolitan Museum of Art, 1982. ISBN 0870993488.