Abu Tammam
Abu Tammam
[tahrir | manbasini tahrirlash]Abu Tammam , toʻliq ismi Abu Tammam Habib ibn Aus at-Taʼiy (arab.أبو تمام حبيب بن أوس ; 804, 807 yoki 805, Josim – 846, Mosul) – qadimiy arab shoiri, eng yirik saroy panegikasi. yoʻnalishlari. Koʻpincha shoirlar shahzodasi deb ataladi. Nafaqat sheʼrlari, balki arab sheʼriyati „Fusul ash-Shuara“ va „Hamas“ antologiyasi bilan ham mashhur. Abu Tammam nomi bilan mashhur.
807-yilda Damashq yaqinidagi Jasim shahrida asli yunon nasroniy oilasida tugʻilgan. Islom dinini qabul qilib, gʻayratli musulmon boʻldi va hatto oʻzi uchun badaviy ajdodni ham oʻylab topdi. Uning otasi Damashqda vino sotuvchisi edi.
Yoshligida u ish izlab koʻp sayohat qilgan, Suriya, Misr va Iroqning eng yirik shaharlariga tashrif buyurgan. Masalan, Misrda masjid yaqinida suv sotgan. Tammam Misrda ham taʼlim olgan, u yerda arab sheʼriyatini oʻrgangan. Aynan Misrda u oʻzining birinchi sheʼrini yozgan va unda mahalliy soliq yigʻuvchini ulugʻlagan. Bundan tashqari, u oʻz davrining siyosiy ahvolini aks ettiruvchi sheʼrlar ham yaratgan.
833-yilda u Suriyaga joʻnadi va u yerda xalifaning saroyida yordam berishdi va tez orada saroy panegiristi boʻldi.
Uning birinchi sheʼrlari maʼlum boʻlmadi, chunki xalifa badaviylarcha kiyingan odam yozgan narsalarni jiddiy oʻylamagan. Uning xalifaga bagʻishlagan birinchi bayti bugungi kungacha yetib kelgan. Ammo birinchi muvaffaqiyatsizlik shoirni xafa qilmadi va keyingi yillarda u saltanatning sharqiy chegaralariga sayohat qildi va bu davrda koʻplab sheʼrlar yozdi. Ularda u mahalliy hukmdorlarni, jumladan, Armaniston va Bagʻdod hukmdorini maqtagan.
Oradan maʼlum vaqt oʻtgach, taxtga boshqa bir xalifa oʻtirganidan soʻng Abu Tammamning shoir sifatidagi shuhrati kuchaya boshladi. Shoir Nishopur safarini shu hududning iqlimi oʻziga yarashmagani uchun toʻxtatdi. Shunday qilib, shoir Hamadonga kelib, sheʼrlar antologiyasini yozishga kirishdi.
Pochta orqali ham maxfiy xabarlar yuborilgani uchun u Mosuldagi lavozimga boshliq etib tayinlangan, bu shoirga boʻlgan katta ishonchdan dalolat beradi.
846-yilda Mosulda vafot etgan.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Abu-Temam // Brokxauz va Efronning entsiklopedik lugʻati: 86 jildda (82 jild va 4 ta qoʻshimcha). – Sankt-Peterburg, 1890-1907.
Abu Tammam // Buyuk Sovet Entsiklopediyasi: [30 jildda] / ch. ed. A. M. Proxorov. – 3-nashr. – M .: Sovet Entsiklopediyasi, 1969-1978.