Abdurahmon Sa’diy
| Abdurahmon Saʻdiy | |
|---|---|
| Tavalludi |
1889-yil 27-mart |
| Vafoti |
6-noyabr 1956-yil (67 yoshda) Samarqand |
| Fuqaroligi | Rossiya Imperiyasi va SSSR |
| Kasbi | sharqshunos olim |
Abdrahmon Saʼdiy (1889-yil 27-mart Ufa — 1956-yil 6-noyabr Samarqand) taniqli sharqshunos olim, tatar va oʻzbek adabiyoti tarixi boʻyicha mutaxassis.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1889-yilda Ufa viloyati (hozirgi Boshqirdiston Respublikasining Salavatskiy tumani) Zlatoust tumanidagi Taymiy-Taymeyevo tatar qishlogʻida tugʻilgan. Troitsk madrasasida tahsil olgan, 1908-yilda Istanbul universitetining filologiya fakultetiga oʻqishga kirgan. Qaytgandan keyin bir necha yil Aqtoʻbe va Olmaota maktablarida oʻqituvchi boʻlib ishlagan. 1913-yildan boshlab muallim jandarmeriya nazorati ostida boʻlib, 1914-yilda Turkistonni tark etishga majbur boʻlgan[1].
A.Saʼdiy Yekaterinburgga koʻchib oʻtgan va dars berishda davom etgan. Shu bilan birga, u tatar adabiyotining turli masalalarini oʻrganishni boshlaydi va Orenburgdagi „Shura“ jurnalida chop etilgan bir nechta maqolalar yozadi.
1921-yildan Turkiston davlat universiteti va boshqa oʻquv yurtlarida ishlash orqali Oʻrta Osiyoga koʻchib oʻtgan. Shu yillarda u tatar adabiy tanqidiga oid koʻplab maqolalar yozgan, mahalliy va Qozon nashrlarida chop ettirgan. Bunday qimmatli mutaxassisni yoʻqotishni istamagan Galimjon Ibrohimov 1925-yilda uni Qozonga chaqirib, avval Tatar kommunistik universitetiga, soʻngra Sharq pedagogika institutiga ishga joylashtirgan. Aynan shu davrda Abdraxmon Saʼdiy oʻzining eng yaxshi adabiy asarlarini yozgan, kitoblari birin-ketin nashr etilgan. Ammo 1930-yilda hammasini tashlab, yana Oʻrta Osiyoga joʻnab ketadi va butun umrini oʻzbek adabiyoti tarixini oʻrganishga bagʻishlaydi[2].
Publistik ishlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Abdraxman Saadi, Istoriya tatarskoy literaturi (na tatarskom yaz.), Kazan, 1926
- Rabochaya kniga po rodnomu yaziku / sost. G. Davletshin, G. Sagdi, X. Xusni i dr. — Ufa: Bashkniga, 1929. — 53 s. (bashk. yaz.)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „arxiv nusxasi“. 2023-yil 1-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 1-sentyabr.
- ↑ „Кто есть кто: Габдрахман Сагди. Журнал «Татарстан», № 2, 2004 г.“. 2017-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 19-may.