„Leningrad mudofaasi uchun“ medali

„Leningrad mudofaasi uchun“medali
Mamlakat	SSSR
Turi	medal
Kimga topshiriladi	Leningrad mudofaasining barcha ishtirokchilariga
Holati	qoʻllanilmaydi
Statistika
Koʻrsatkichlari	diametri-32mm lenta kengligi-24mm
Taʼsis sanasi	1942-yil 22-dekabr
Birinchi taqdirlash	1943-yil 3-iyun
Mukofotlash soni	taxminan 1,47 mln
Navbat
Toʻngʻich mukofot	"Gʻarq boʻlganlarni qutqargani uchun" medali
Kenja mukofot	„Moskva mudofaasi uchun“ medali
	VikiOmborda „Leningrad mudofaasi uchun“medali

„Leningrad mudofaasi uchun“ medali— SSSR davlatining mukofoti , Leningrad shahri himoya qilgan harbiy xizmatchilar va fuqarolarni mukofotlash uchun taʼsis etilgan. Urush davridagi birinchi Sovet medallaridan biri ( „Odessa mudofaasi uchun“ medali, „Sevastopol mudofaasi uchun“ medali va „Stalingrad mudofaasi uchun“ medali bilan bir vaqtda ).

Tarix

SSSR NPO 1942-yil kuzining oxirida SSSR Oliy Kengashi Prezidiumiga Leningrad, Stalingrad , Sevastopol va Odessa mudofaasi uchun medallar taʼsis etishni soʻrab murojaat qildi. 1942-yil 22-dekabrda SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining „Leningrad mudofaasi uchun“, „Odessa mudofaasi uchun“, „Sevastopol mudofaasi uchun“ va „Stalingrad mudofaasi uchun“ medallarini taʼsis etish toʻgʻrisida va ushbu medallarni Leningrad, Odessa, Sevastopol va Stalingrad mudofaasida ishtirok etgan shaxslarga topshirish toʻgʻrisida farmoni tuzildi^[1]. 1943-yil 27-martda Oliy Kengashning ushbu turdagi medallarni taʼsis etish toʻgʻrisidagi farmoni, medallar toʻgʻrisidagi nizom, ularning namunalari va tavsifi shu bilan birga, ushbu shaharlarni himoya qilishda qatnashgan barcha ishtirokchilarini harbiy xizmatchilar va tinch aholini ham ushbu medallar bilan taqdirlash buyurildi^[2]. Medalni taqish qoidalari, lentaning rangi va uni mukofotlash blokiga joylashtirish qoidalari SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining „SSSR ordenlari va medallari uchun lentalarning namunalari va tavsiflarini tasdiqlash toʻgʻrisida“ gi qarori bilan va „ordenlar, medallar, orden lentalari va nishonlarini taqish qoidalari“ 1943-yil 19-iyunda qabul qilindi^[3]. Medal muallifi — rassom N. I. Moskalev. Tasdiqlangan medalga qoʻshimcha ravishda medalning yana 7 ta loyihasi ishlab chiqildi. „Leningrad mudofaasi uchun“ medali: Qizil Armiya, Harbiy-dengiz floti va NKVD qoʻshinlari boʻlinmalari, tuzilmalari va muassasalarining shahar mudofaasida haqiqatda qatnashgan harbiy xizmatchilari;shaharni himoya qilish uchun jangovar harakatlarda qatnashgan, korxonalar, muassasalarda oʻzlarining fidokorona mehnatlari bilan shahar mudofaasiga hissa qoʻshgan, mudofaa inshootlarini qurishda, havo hujumidan mudofaa, havo hujumidan himoya qilishda qatnashgan ishchilar, xizmatchilar va tinch aholining boshqa shaxslar, kommunal xoʻjaliklarni himoya qilish, dushman havo hujumidan yongʻinlarga qarshi kurashda, transport va aloqani tashkil etish va saqlashda, umumiy ovqatlanishni tashkil etishda, aholiga taʼminot va madaniy xizmat koʻrsatishda, bemorlar va yaradorlarni parvarish qilishda, bolalarni parvarish qilishni tashkil etish va shaharni himoya qilish boʻyicha boshqa tadbirlar qatnashgan barcha shaxslarga topshirilgan. Birinchi marta medalni topshirish 1943-yil 3-iyunda Smolniydagi tantanali yigʻilishda boʻlib oʻtdi. 1945-yilgacha Leningrad mudofaasining 600 mingga yaqin ishtirokchisi mukofotlangan. 1945-yil holatiga koʻra, bu odamlar haqidagi maʼlumotlar Leningradni qamal qilish muzeyida saqlangan, mukofotlanganlarning ismlari bilan 6 jlidlik toʻplam mavjud edi. Keyinchalik bu hujjatlar yoʻqolgan. 1985-yilda 1 million 470 mingga yaqin kishi „Leningrad mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlandi. Ular orasida qamalda qolgan 15 ming bola va o‘smir ham bor. „Leningrad mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlangan shaxslar keyinchalik taʼsis etilgan „Leningradning 250 yilligi xotirasi“ esdalik medali bilan taqdirlanish huquqiga ega edilar.

Medalning tavsifi

"Leningrad mudofaasi uchun" medali taʼsis etilganda zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan boʻlishi kerak edi, ammo 1943-yil 27-martdagi farmon bilan material tompak(qixil guruchga) oʻzgartirildi^[4]. Medal diametri 32 mm boʻlgan oddiy doira shakliga ega. Medalning old tomonida, Admiralty binosi fonida, bir guruh Qizil Armiya , Qizil dengiz floti, ishchilari va miltiqlari bilan tayyor ayollar tasvirlangan. Medalning yuqori qismida besh qirrali yulduz va medalning chetida „LENINGRAD MUDOFAASI UCHUN“ yozuvi bor. Medalning old tomoni qavariq hoshiya bilan chegaralangan. Medalning orqa tomonida „SOVET VATANIMIZ UCHUN“ degan yozuv bor. Yozuv tepasida oʻroq va bolgʻa bor.Medaldagi barcha yozuvlar va tasvirlar qavariq qilib ishlangan. Medalninng kengligi 24 mm bo‘lgan shoyi muare lentasi bilan qoplangan beshburchak blokga koʻz va halqa bilan bogʻlangan . Dastlab lenta har birining kengligi 4 mm boʻlgan qirralari kumush, oʻrta chiziqlari qizil rangga qoplangan. 1943-yil 19-iyundagi farmon bilan yangi lenta 2 mm kengligida boʻylama yashil chiziqli zaytun rangidagi ipak muare bilan qoplangan^[5].

Tasvirlar

Medalning orqa tomoni
"Leningrad mudofaasi uchun" medali bilan taqdirlash, 1944-yil 1-iyun
SSSR pochta markasi, 1944-yil

Maʼlumotlar

Medal guvohnomasini saqlash uchun qalin muqovaning ichki qismida (4 marta buklangan qogʻoz varagʻi) front shoiri Boris Lixarevning esda qolarli misralari bor : „Uzoqdagi nabirangiz qahramonlik medalini hurmat bilan qabul qiladi …“^[6]^[7]. Vadim Shefnerning^[8] „Leningrad mudofaasi uchun“ sheʼri bitilgan muqovalari ham bor. Birinchi sonli medal Bolsheviklar Butun Ittifoq Kommunistik partiyasi Leningrad viloyat qoʻmitasi va shahar qoʻmitasining birinchi kotibi, Leningrad fronti Harbiy kengashi aʼzosi Andrey Jdanovga berilgan deb ishoniladi aslida medal raqamlanmagan. Medal uchun guvohnoma blankasi № 1 belgidan keyin blankalar seriyasining harf belgisini koʻrsatgan holda tipografik usulda chop etilgan. Mukofot topshirilgunga qadar hujjat seriyasi koʻrsatilgan qator maxsus muhr bilan tasdiqlangan. 2009-yil yanvar oyida Sankt-Peterburgda Leningrad blokadasining yakuniy bekor qilinganligining 65 yilligiga bagʻishlangan „Leningrad gʻalabasi lentasi“ aksiyasi boʻlib oʻtdi. Ushbu lenta „Leningrad mudofaasi uchun“ medalining lentasini takrorlaydi^[9]^[10]^[11]. „Leningrad mudofaasi uchun“ medali chet el mukofoti nizomida qayd etilgan yagona Sovet mukofotidir. Isroilning " Natsizmga qarshi kurashuvchi " medali nizomiga koʻra, „Leningrad mudofaasi uchun“ medali bilan taqdirlangan va Isroil fuqaroligi yoki Isroilda doimiy yashash maqomiga ega boʻlgan shaxslar ushbu Isroil medali bilan taqdirlanishlari mumkin^[12].

Manbalar

↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об учреждении медалей «За оборону Ленинграда», «За оборону Одессы», «За оборону Севастополя» и «За оборону Сталинграда» и награждении этими медалями участников обороны Ленинграда, Одессы, Севастополя и Сталинграда» от 22 декабря 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — 30 dekabr (№ 47 (206)). — С. 1.
↑ Tekst ukaza v vikiteke
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об утверждении образцов и описание лент к орденам и медалям СССР и Правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия» от 19 июня 1943 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — 23 iyun (№ 23 (229)). — С. 1 – 2.
↑ Postanovlenie Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 27 marta 1943 g. "O medalyax „Za oboronu Leningrada“, „Za oboronu Odessi“, „Za oboronu Sevastopolya“ i „Za oboronu Stalingrada“".
↑ Ukaz Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 19 iyunya 1943 g. „Ob utverjdenii obrazsov i opisaniya lent k ordenam i medalyam SSSR i pravil nosheniya ordenov, medaley, ordenskix lent i znakov otlichiya“
↑ Ordena i medali Velikoy Otechestvennoy voyni. Medal „Za oboronu Leningrada“
↑ O sudbe odnoy iz medaley, kotoroy bil nagrajdyon N. P. Tujik rasskazano v ocherke: Kokosov V. N. Klyuchey k nemu v drugix stolitsax net! / Sankt-Peterburgskiy kurer, 26 sentyabrya — 2 oktabrya 2013 goda, № 25 (658). S.20. (Ocherk "Sudba nagradi № 21925).
↑ „Медаль «За оборону Ленинграда — 1»“. sssr.online.ua. 2013-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 7-fevral.
↑ 19 yanvarya startuet aksiya „Lentochka Leningradskoy Pobedi“
↑ „«Заседание оргкомитета по подготовке к празднованию 65-летия полного освобождения Ленинграда от фашистской блокады» на официальном портале Администрации Санкт-Петербурга“ (deadlink). 2009-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 27-yanvar.
↑ „Страница акции «Ленточка Ленинградской области» на официальном портале Администрации Санкт-Петербурга“ (deadlink). 2009-yil 14-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 4-avgust.
↑ קבלת הכרה כותיק מלחמת העולם השניה

Adabiyotlar

Бурков, Владимир Германович. К истории медали «За оборону Ленинграда» // Фалеристика, вексиллология, геральдика, история международных отношений: избранные труды / отв. ред. и предисл. О. Н. Наумов, археограф. введ. А. С. Соколов. — M.: У Никитских ворот, 2021. — С. 237—242.

Виктор Григорьев. Первые медали Великой Отечественной войны и их первоначальный вид после утверждения // Санкт-Петербургский коллекционер. — 2005. — № 2 (32). — С. 20.
Владимир Холкин. Редкие наградные документы к медали «За оборону Ленинграда» // Петербургский коллекционер. — 2010. — № 5 (61). — С. 54—55.
Володин А. Н., Мерлай Н. М.. Медали СССР. Печатный двор, 1997 — 54—55-bet. ISBN 5-7062-0111-0.
Григорьев В. С.. История одной награды. М.: РИЦ «Кавалер», 2008.
Изотова М. А., Царёва Т. Б.. Награды России и СССР. Популярная энциклопедия. Ордена, медали, нагрудные знаки. Ростов-на-Дону: Владис, 2010 — 462—463-bet. ISBN 978-5-9567-0961-0.
Колесников Г. А., Рожков А. М.. Ордена и медали СССР. Народная асвета, 1986 — 73—75-bet.
Метелкин Е. Н., Сохор Т. Е. Битва за Ленинград и блокада города на почтовых марках СССР и России / ред. Г. Л. Соболев. — СПб.: Нестор-История, 2019. — С. 137—146.

Havolalar

[1] Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об учреждении медалей «За оборону Ленинграда», «За оборону Одессы», «За оборону Севастополя» и «За оборону Сталинграда» и награждении этими медалями участников обороны Ленинграда, Одессы, Севастополя и Сталинграда» от 22 декабря 1942 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1942. — 30 dekabr (№ 47 (206)). — С. 1.

[2] Tekst ukaza v vikiteke

[3] Указ Президиума Верховного Совета СССР «Об утверждении образцов и описание лент к орденам и медалям СССР и Правил ношения орденов, медалей, орденских лент и знаков отличия» от 19 июня 1943 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1943. — 23 iyun (№ 23 (229)). — С. 1 – 2.

[4] Postanovlenie Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 27 marta 1943 g. "O medalyax „Za oboronu Leningrada“, „Za oboronu Odessi“, „Za oboronu Sevastopolya“ i „Za oboronu Stalingrada“".

[5] Ukaz Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 19 iyunya 1943 g. „Ob utverjdenii obrazsov i opisaniya lent k ordenam i medalyam SSSR i pravil nosheniya ordenov, medaley, ordenskix lent i znakov otlichiya“

[6] Ordena i medali Velikoy Otechestvennoy voyni. Medal „Za oboronu Leningrada“

[7] O sudbe odnoy iz medaley, kotoroy bil nagrajdyon N. P. Tujik rasskazano v ocherke: Kokosov V. N. Klyuchey k nemu v drugix stolitsax net! / Sankt-Peterburgskiy kurer, 26 sentyabrya — 2 oktabrya 2013 goda, № 25 (658). S.20. (Ocherk "Sudba nagradi № 21925).

[8] „Медаль «За оборону Ленинграда — 1»“. sssr.online.ua. 2013-yil 11-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 7-fevral.

[9] 19 yanvarya startuet aksiya „Lentochka Leningradskoy Pobedi“

[10] „«Заседание оргкомитета по подготовке к празднованию 65-летия полного освобождения Ленинграда от фашистской блокады» на официальном портале Администрации Санкт-Петербурга“ (deadlink). 2009-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 27-yanvar.

[11] „Страница акции «Ленточка Ленинградской области» на официальном портале Администрации Санкт-Петербурга“ (deadlink). 2009-yil 14-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 4-avgust.

[12] קבלת הכרה כותיק מלחמת העולם השניה

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]