Édith Cresson
| Édith Cresson | |
|---|---|
Édith Campion | |
 Édith Cresson — Fransiya bosh vaziri (1991-1992) | |
| Fransiya bosh vaziri | |
|
Mansab davri 1991-yil 15-may – 1992-yil 2-aprel | |
| Prezident |
Jacques Santer Manuel Marín |
| Oʻtmishdoshi | Michel Rocard |
| Vorisi | Pierre Bérégovoy |
| Tadqiqotlar, innovatsiyalar va fan bo'yicha Yevropa komissari, 1995–1999. | |
|
Mansab davri 1995-yil 23-yanvar – 1999-yil 12-sentabr | |
| Oʻtmishdoshi | Antonio Ruberti |
| Vorisi | Philippe Busquin |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
Édith Jeanne Thérèse Campion 1934-yil 27-yanvar Boulogne-Billancourt, Fransiya |
| Fuqaroligi | Fransiya |
Édith Cresson (1934-yil 27-yanvarda tugʻilgan) — Sotsialistik partiyadan saylangan fransuz siyosatchisi. U 1991-yildan 1992-yilgacha Fransiya bosh vaziri lavozimida ishlagan va bu lavozimni egallagan birinchi ayol. Uning siyosiy faoliyati tadqiqot, fan va texnologiyalar bo‘yicha Yevropa komissari lavozimida ishlagan davridagi korrupsiya ayblovlari natijasida janjal bilan yakunlandi.
Fransiya bosh vaziri
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kresson 1991-yil 15-mayda prezident Fransua Mitteran tomonidan bosh vazir lavozimiga tayinlangan. Tez orada u saylovchilar orasida nomaqbul boʻlib qoldi va 1992-yilgi mintaqaviy saylovlarda sotsialistlarning yomon koʻrsatganidan soʻng, bir yildan kamroq vaqt oʻtgach, oʻz lavozimini tark etishga majbur boʻldi. Uning premerligi Beshinchi Respublika tarixidagi eng qisqa muddatlardan biridir. Uning yapon savdo amaliyotini qattiq tanqid qilishi, yaponlarni „Dunyoni egallashga urinayotgan sariq chumolilar“ga qiyoslashgacha borishi irqchilik ayblovlariga sabab bo‘ldi[1][2][3].
Ijtimoiy siyosatda Kresson hukumati 1991-yilgi „Shaharlar toʻgʻrisida“gi qonunni qabul qildi. Bu qonun barcha fuqarolar uchun „shahar huquqi“ni taʼminlashga qaratilgan edi. Qonun „mahalliy organlardan ijtimoiy hamjihatlikni qoʻllab-quvvatlaydigan va segregatsiya sharoitlarining oldini olishga imkon beradigan yashash va yashash sharoitlarini taʼminlashni“ talab qildi. Kresson hukumati, shuningdek, oʻz faoliyati davomida 500 dan kam xodimi boʻlgan firmalarning xalqaro raqobatbardoshligini oshirishga katta eʼtibor qaratdi. 1991-yil iyul oyida nogironlarning uy-joy, ish joylari va jamoat binolariga kirishini yaxshilashga qaratilgan bir qator chora-tadbirlarni oʻz ichiga olgan qonun qabul qilindi. Bundan tashqari, 1991-yil iyuldagi yuridik yordam toʻgʻrisidagi qonun „jamoatchilikka (birinchi navbatda, Fransiyada qonuniy istiqomat qiluvchi chet elliklarga) sudlarga kengroq kirish imkoniyatini berdi“. 1992-yil yanvar oyida 100 000 dan ortiq aholisi boʻlgan shaharlardagi barcha kam taʼminlangan uy xoʻjaliklariga uy-joy nafaqalari berildi. 1991-yil 10-iyuldagi qonunga muvofiq, huquqiy maʼlumotlardan foydalanish shuningdek, yuridik yordam tizimining bir qismi sifatida kiritildi 1992-yil yanvar oyida „suv sifati va miqdori hamda suv ekotizimlarini himoya qilishni taʼminlash uchun“ deb nomlanga suv qonuni qabul qilindi.
Kresson Jahon Liderlari Ayollari Kengashining aʼzosi. Jahon Liderlari Ayollari Kengashi hozirgi va sobiq ayol prezidentlar va bosh vazirlarning xalqaro tarmogʻi boʻlib, uning vazifasi ayollar uchun muhim ahamiyatga ega boʻlgan va adolatli rivojlanish masalalari boʻyicha jamoaviy harakatlar uchun global miqyosdagi eng yuqori darajadagi ayol liderlarni safarbar qilishdir.
Yevropa komissari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yevropa komissari boʻlsa-da, Kresson 1999-yilda Santer komissiyasining isteʼfoga chiqishiga olib kelgan firibgarlik ishlariga aralashib ayblangan. Firibgarlik boʻyicha tekshiruvdan soʻng Yevropa Komissiyasi Kresson tadqiqot komissari sifatida „Bir necha yil davomida maʼlum, jiddiy va davom etayotgan qonunbuzarliklarga javoban harakat qilmaganini“ aytdi. Kresson katta mablagʻlar yoʻqolgan yoshlar oʻquv dasturidagi muvaffaqiyatsizliklar haqida xabar bermaganlikda aybdor deb topildi[4].
Yordamchi tayinlash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kresson oʻz vazifalarini bajarishga kirishgach, yaqin tanishlaridan biri boʻlgan stomatolog Filipp Berthelotni „shaxsiy maslahatchi“ qilib tayinlashni niyat qilgan. Berthelot 66 yoshda boʻlganligi sababli uni Vazirlar Mahkamasi aʼzosi etib tayinlash mumkin emas edi. Kresson lavozimga kirishganida, uning Vazirlar Mahkamasi shaxsiy maslahatchilar bilan toʻliq taʼminlagan edi.
Berthelot faqat Kressonning shaxsiy maslahatchisi sifatida ishlagan. Uning shartnomasi 1997-yil 1-martda tugaydi va unga bir yil muddatga boshqa taklif qilingan olim bilan shartnoma taklif qilishdi. Yevropa Ittifoqi qoidalari taklif qilingan olimlar uchun maksimal 24 oyni belgilaydi, ammo Berthelot bu lavozimda ikki yarim yil ishladi.
1997-yil 31-dekabrda Berthelot tibbiy sabablarga koʻra shartnomani bekor qilishni soʻradi va uning arizasi qabul qilindi. Uning ustidan sudga parlament aʼzosi tomonidan shikoyat qilingan va 1999-yilda Belgiyada Berthelotga nisbatan jinoiy tergov ochilgan. 2004-yil iyun oyida Bryussel Tribunal de première instansiyasining (Birinchi instansiya sudi, Bryussel) palatasi ushbu ish boʻyicha boshqa choralar koʻrilmasligi haqida qaror qabul qildi[5].
Yevropa Komissiyasi Edit Kressonga qarshi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2006-yil 11-iyulda Yevropa sudining C-432/04 ishi (Edit Kressonga qarshi Yevropa hamjamiyatlari komissiyasi) bo‘yicha qarorida sud Édith Cresson Yevropa komissari sifatidagi majburiyatlarini buzgan deb eʼlon qildi. Komissiya aʼzosi lavozimidan kelib chiqadigan majburiyatlarning buzilishi, qoida tariqasida, jazo qoʻllashni talab qilsa, sud ishning holatlarini hisobga olgan holda, qoidabuzarlik toʻgʻrisida xulosa chiqarish oʻz-oʻzidan, tegishli jazo va shunga koʻra, sud Cressonga pensiya yoki boshqa nafaqa olish huquqidan mahrum qilish shaklida jazo qoʻllamaslikka qaror qildi[6][7][8].
Kressonning taʼkidlashicha, agar jinoiy va intizomiy ishda shikoyat qilingan xatti-harakatlar bir xil boʻlsa, jinoyat sudining xulosalari intizomiy organlar uchun majburiydir. Biroq, sud jinoiy protsess doirasida yuzaga kelgan faktlarning huquqiy tavsifi bilan bogʻliq emasligini va sud oʻz ixtiyoridan toʻliq foydalangan holda, sud muhokamasida shikoyat qilingan xatti-harakatni tekshirishi kerakligini aytdi. EK 213(2) moddasi Komissar lavozimidan kelib chiqadigan majburiyatlarning buzilishini tashkil etdi. Shunga koʻra, de Bruxelles Tribunal de première instansiyasining Konsel palatasining Kresson tomonidan jinoiy xatti-harakatga oid dalillar yoʻqligi haqidagi qarori sudni majburlashi mumkin emas.
Siyosiy karyera
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tadqiqotlar, innovatsiyalar va fan boʻyicha Yevropa komissari. 1995-1999-yillar
Hukumat funksiyalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bosh vazir, 1991-1992 (Isteʼfo).
Qishloq xoʻjaligi vaziri, 1981-1983-yillar.
Tashqi savdo va turizm vaziri, 1983-1984-yillar.
Sanoatni qayta joylashtirish va tashqi savdo vaziri, 1984-1986-yillar.
Yevropa ishlari vaziri, 1988-1990-yillar (Isteʼfo).
Saylov vakolatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yevropa parlamenti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yevropa parlamenti aʼzosi, 1979-1981 (parlament saylovlarida saylangan va 1981-yilda vazir boʻlgan). 1979-yilda saylangan.
Fransiya Milliy Assambleyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Fransiya Milliy Assambleyasining Vena boʻyicha aʼzosi (4-saylov okrugi), 1981-yilda saylangan, ammo iyun oyida / 1986-1988-yillarda vazir boʻldi. 1981-yilda saylangan, 1986, 1988-yillarda qayta saylangan.
Bosh kengash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Vena Bosh maslahatchisi, 1982-1998 (Isteʼfo). 1988, 1994-yillarda qayta saylangan.
Munitsipal Kengash
[tahrir | manbasini tahrirlash]Chatellero meri, 1983-1997 (Isteʼfo). 1989, 1995-yillarda qayta saylangan.
Chatellero merining oʻrinbosari, 1997-2008. 2001-yilda qayta saylangan.
Châtellero munitsipal maslahatchisi, 1983-2008. 1989, 1995, 2001-yillarda qayta saylangan.
Ture meri, 1977-1983-yillar
Ture munitsipal maslahatchisi, 1977-1983-yillar
Kresson kabineti, 1991-yil 15-may — 1992-yil 2-aprel
[tahrir | manbasini tahrirlash]Edit Kresson — Bosh vazir
Roland Dyuma — tashqi ishlar vaziri
Per Joxe — Mudofaa vaziri
Filipp Marchand — Ichki ishlar vaziri
Per Beregovoy — Iqtisodiyot, moliya, byudjet va xususiylashtirish vaziri
Rojer Foro — sanoat vaziri
Martin Obri — Mehnat, bandlik va kasbiy taʼlim vaziri
Anri Nallet — Adliya vaziri
Lionel Jospin — Milliy taʼlim vaziri
Jek Lang — Madaniyat va aloqa vaziri
Lui Mermaz — qishloq xoʻjaligi va oʻrmonlar vaziri
Bris Lalonde — Atrof-muhit vaziri
Frederik Bredin — Yoshlar va sport vaziri
Lui Le Pensek — chet el departamentlari va hududlari vaziri
Pol Quiles — Transport, uy-joy, kosmik va uskunalar vaziri
Jan Poperen — Parlament bilan aloqalar vaziri
Edvige Avice — hamkorlik va rivojlanish vaziri
Jan-Pyer Suisson — Davlat xizmati va maʼmuriy modernizatsiya vaziri
Mishel Delebarre — Shahar va mintaqaviy rejalashtirish vaziri
Hubert Curien — tadqiqot va texnologiyalar vaziri
Jan-Lui Byanko — Ijtimoiy ishlar va integratsiya vaziri
Shaxsiy hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kresson turmushga chiqqan va ikki qizi bor.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ News Week Japanese Edition, 30 May 1991
- ↑ The Mainichi Daily News, 21 June 1991
- ↑ Rone Tempest, Los Angeles Times, 23. Juli 1991: Edith Cressonʼs Answer to TV Spoof: Hush Puppet! Franceʼs brutally frank premier says her caricature on one of the nationʼs most popular shows is sexist, unfair (Wayback Machine saytida 2 November 2012 sanasida arxivlangan) (english)
- ↑ Europe Cresson: The 'careless' commissioner (Wayback Machine saytida 26 March 2017 sanasida arxivlangan), BBC News, 16 March 1999
- ↑ The Court declares that Mrs Edith Cresson acted in breach of her obligations as a European commissioner (Wayback Machine saytida 29 November 2010 sanasida arxivlangan), 11 July 2006
- ↑ See European Commission, Judgment of the Court of Justice in Case C-432/04 11 July 2006 (Wayback Machine saytida 12 June 2016 sanasida arxivlangan)
- ↑ "Edith Cresson charged with fraud" The Guardian 25 March 2003 (Wayback Machine saytida 18 January 2017 sanasida arxivlangan)
- ↑ "Court rules against ex-French PM Edith Cresson: Willing to extend benefits to personal friends The EU’s top court has ruled that Edith Cresson, the former European commissioner and French prime minister, violated her official duties" BBC News 11 July 2006 (Wayback Machine saytida 8 August 2016 sanasida arxivlangan),
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 1976: Avec le soleil, Paris: Éditions Jean-Claude Lattès
- 1989: L’Europe à votre porte: manuel pratique sur les actions de la CEE intéressant les opérateurs économiques, Centre français du commerce extérieur (with Henri Malosse)
- 1998: Innover ou subir. Paris: éditions Flammarion ISBN 2-08-035504-X
- 2006: Histoires françaises. Monaco: Éditions du Rocher ISBN 2-268-06015-2 (autobiography)
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Curriculum Vitae as Commissioner
- How to Lose Friends and Alienate People, Wayback Machine saytida (24 February 2002 sanasida arxivlangan), TIME, 29 March 1999
- Q&A on the Commissionʼs position in the case of Ms Cresson, 19 July 2004