Kontent qismiga oʻtish

Livan ayollari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(Livanda ayollardan yoʻnaltirildi)

Livan ayollarining roli tarix davomida rivojlangan. Livan arab mintaqasidagi faol feministik harakatlari bilan mashhur.[1] Livan ayollari 1953-yil 8-fevralda ayollarning saylov huquqini qoʻlga kiritdilar[2] Oʻshandan beri livanlik ayollar barqaror imkoniyatlarni kengaytirish maqsadlari sari katta yutuqlarga erishdilar.[3] 1997-yilda Livan ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllariga barham berish toʻgʻrisidagi konvensiyaga (CEDAW) qoʻshildi. 1998-yilda Livanda Livan ayollari uchun milliy komissiya (NCLW) tuzildi.[3]

Biroq, Human Rights Watch tashkilotiga koʻra, Livan hukumati ayollarni zoʻravonlikdan himoya qilish va ularga nisbatan kamsitishlarga barham berish boʻyicha qonuniy majburiyatlarini bajara olmayapti.[4] Trans ayollar, qochqinlar va boshpana izlovchilar Livan qamoqxonalarida tizimli zoʻravonliklarga, jumladan zoʻrlashga dosh berishgan.[5] Kafala tizimidagi mehnat muhojirlari, ularni himoya qiladigan mehnat qonunlari boʻlmagan holda, ayniqsa COVID-19 tarqalishi, 2019-yil avgust oyida boshlangan iqtisodiy inqiroz va 2020-yil avgustida Bayrut port portlashidan keyin ish beruvchining suiisteʼmoli va beparvoligiga duch keldi.[5]

2021-yil 18-yanvarda BMT Inson Huquqlari Kengashi bilan boʻlib oʻtgan sessiya davomida Livanning Universal Periodicial Review (UPR) Livanda inson huquqlari choralari va himoyasini kuchaytirishga qaratilgan tavsiyalarni taqdim etdi.[6] Xalqaro Amnistiya tashkilotiga koʻra, Livan hukumati ayollarning fuqarolik, ijtimoiy va iqtisodiy huquqlari bilan bogʻliq asosiy muammolarni hal qilish uchun xalqaro bosimlarga boʻysunishi kerak, ayniqsa 2015-yilda soʻnggi koʻrib chiqishdan buyon ozgina yaxshilanishlar amalga oshirilgan[6] UPR Ishchi guruhi sessiyasida 47 hukumat tomonidan berilgan tavsiyalar orasida hokimiyat arboblari orqali qiynoqlarga chek qoʻyish va ularni jazosiz qoldirish, tuhmatni dekriminallashtirish, Kafala tizimini yoʻq qilish, fuqarolarning norozilik, yigʻilish va soʻz erkinligi huquqlarini kengaytirish kiradi.[6]

Jahon Iqtisodiy Forumining 2021-yilgi Global gender farqi hisobotiga koʻra, gender tengligi nuqtai nazaridan Yaqin Sharq mintaqasidagi livanlik ayollar (koʻproq raqamlar yaxshiroq) Isroildan (.724), Misrdan (.639) ortda qolgan va Iordaniya bilan (.638) tenglashib, hisobotda 156 mamlakat ichida 132-oʻrinni egalladi.[7]

GGGR pastki indeksiga kelsak, Livan siyosiy imkoniyatlar boʻyicha 156-oʻrindan 112-oʻrinni, sogʻliq va omon qolish boʻyicha 156-dan 82-oʻrinni, iqtisodiy imkoniyatlar boʻyicha 156-dan 139-oʻrinni va taʼlim darajasi boʻyicha 156-dan 113-oʻrinni egalladi.

Adabiyotdagi ayollar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Emili Nasrulloh

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Emili Nasrallah livanlik yozuvchi va ayollar huquqlari faoli edi. [1] U ayollar huquqlarini qoʻllab-quvvatlashga ishtiyoqli edi. Uning aksariyat ishlari urush, oila va ayniqsa, ayollar huquqlariga bagʻishlangan.

Emili Nasrulloh Livan Respublikasi Prezidenti general Mishel Aun tomonidan oʻlimidan bir oy oldin adabiyotga qoʻshgan hissasi uchun Milliy Sidr ordeni bilan taqdirlangan.[8] U Livandagi fuqarolar urushi davrida ayollar huquqlari harakatini hujjatlashtirgan. Emili Nasrullohning yozish uslubi Livan jamiyatida sodir boʻlayotgan oʻzgarishlarni aks ettirdi.[8]

Diniy va huquqiy maqomi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livanda rasman eʼtirof etilgan dinlarning koʻpligi sababli, Livan oilaviy masalalari kamida 15 shaxsiy nizom kodeksi bilan tartibga solinadi.[9] Shunday qilib, livanlik ayollar oʻzlarining dinlariga qarab oʻzgarib turadigan qonuniy himoyaga ega.[10] Musulmon oilalarida nikoh yoshi bolaning balogʻatga etishi bilanoq belgilanishi mumkin va koʻpxotinlikka ruxsat beriladi. Musulmon ayollar qonuniy ravishda nasroniy yoki yahudiy erkaklar bilan turmush qurishlari mumkin. Masalan, Livanlik katolik erkak musulmon ayolga farzandlarini suvga choʻmdirish sharti bilan uylanishi mumkin. Aks holda, er-xotin chet elda oʻtkaziladigan fuqarolik nikohini tanlashi mumkin, bu Livanning istalgan elchixonasida roʻyxatdan oʻtkazilishi mumkin, bu esa uni rasmiy tan olish imkonini beradi.[11]

Livan konstitutsiyasida „barcha fuqarolar oʻrtasida farq va imtiyozlarsiz huquq va majburiyatlar tengligi“ mavjud boʻlsa ham, koʻplab qonunlarda hali ham ayollarni kamsituvchi qoidalar mavjud. Misol uchun, livanlik ayol Livan fuqaroligini livanlik boʻlmagan eri yoki bolalariga oʻtkaza olmasligi qatʼiy qoidadir.[12]

Mahalliy va mintaqaviy NNTlar Livanda ayollarga nisbatan zoʻravonlik haqida xabardorlikni oshirishga yordam berdi.[13][14] Biroq, hukumatning bu boradagi siyosati yomon va ayollarni zoʻravonlikdan himoya qiladigan yangi qonunlarni amalga oshirishga urinishlar qarshilikka uchradi.[15] Livan qonunlari turmush oʻrtogʻini zoʻrlash tushunchasini tan olmaydi[9] va buni qonunga qoʻshishga urinishlar Livan ruhoniylari tomonidan hujumga uchradi. Ommaviy axborot vositalarida har yili 8tadan 11tagacha zoʻrlash va turmush oʻrtoqlarni oʻldirish holatlari qayd etiladi.[16]

Oila tuzilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livandagi oila, Yaqin Sharq mintaqasining boshqa joylarida boʻlgani kabi, jinsga qarab oila aʼzolariga turli rollarni tayinlaydi.  Erkaklarning jamiyatdagi ustun mavqei va nuklear oilasining tor doirasidagi mazhab yoki etnik toʻsiqlardan oshib ketadi. Livan oilasining tuzilishi patriarxaldir. Ota figurasining markaziy oʻrni oilaning iqtisodiy birlik sifatidagi rolidan kelib chiqadi. Bu tushuncha Livanning ayollar dehqonchilikda qatnashadigan qishloq hududlarida hukm suradi. Shu bilan birga, mehnat resurslarida ishlaydigan ayollar ulushi ortganligi qayd etilgan.[17] 1970-yildan beri arab jamiyatlari erkaklarning Fors koʻrfazi mamlakatlariga ogʻir migratsiyasi natijasida kelib chiqqan ishchi kuchi tanqisligi natijasida ayollarga ijtimoiy va ish kuchida faolroq rol oʻynashga imkon berdi.

Siyosatdagi ayollar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ayollarning saylov huquqi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fransiya 1922-yilda Buyuk Livan boʻyicha vakillik kengashini tuzishda sobiq Usmonli Togʻli Livan viloyatining saylov tizimini tasdiqladi. Ikki bosqichli saylovlar, kattalar uchun umumiy saylov huquqi va koʻp mandatli koʻp jamoali saylov okruglari Livan togʻida 1914-yilgacha hukm surgan vaziyatni davom ettirdi[18] Livandagi ayollar 1952-yilda, erkaklar yangi respublikada (1947-yilda) saylov huquqiga ega boʻlganidan atigi besh yil oʻtgach, saylov huquqiga ega boʻlishdi. Livan konstitutsiyasi, xususan, 7-moddada „barcha livanliklar qonun oldida tengdirlar, bir xil fuqarolik va siyosiy huquqlardan foydalanadilar, ular oʻrtasida hech qanday kamsitishlarsiz burch va jamoat mas’uliyatini bajaradilar“ deb eʼlon qilindi. Biroq, bu gender kamsitishdan himoya qilmadi va shuning uchun ayollar teng darajada himoyalanmagan. Avvalgi Livan hukumatlari ayollarga ovoz berish huquqidan voz kechishgan va ular jinslar oʻrtasidagi teng huquqlarni talab qiluvchi petitsiyalar uyushtirishni boshlamaguncha ularga ovoz berish huquqi berilmagan. 1952-yilda Ayollarning siyosiy huquqlari toʻgʻrisidagi bitim imzolandi va u kamida boshlangʻich taʼlimni tugatgan livanlik ayollarga ovoz berish huquqini berdi.[19] Ayollarning ovoz berish uchun kamida boshlangʻich maʼlumotga ega boʻlishini talab qiladigan cheklov besh yildan soʻng 1957-yilda koʻp soʻzsiz olib tashlandi.[20]

Gender rollari

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livanda ayollar huquqlari asrlar davomida boshqa Yaqin Sharq mamlakatlari bilan solishtirganda ancha ilgʻor boʻlib qoldi, chunki islom qonuni (shariat qonuni) qonunlarni amalga oshirishda qoʻllanilmaydi (ammo turli mazhablar oʻz jamoalarida baʼzi anʼanalarni qoʻllab-quvvatlashlari mumkin). Masalan, Livan konstitutsiyasining 7-moddasida barcha fuqarolar jinsidan qatʼiy nazar teng huquq va burchlarga ega boʻlishi kerakligi taʼkidlangan. Shuningdek, ular Livan konstitutsiyasining 8-moddasiga ega boʻlib, shaxs erkinligi qonun bilan kafolatlanadi va himoya qilinadi; Biroq, Livan ayollari hali ham gender kamsitishlariga duch kelmoqdalar.[21] Ayollar va ularning huquqlariga oid baʼzi qonunlar qabul qilingan boʻlsa-da, amaldorlar gender tengligini taʼminlash bilan tez-tez shugʻullanmaydi. Hali ham baʼzi diskriminatsiya qonunlari va jinoiy kodekslar qabul qilingan va bu qonunlar saqlanib qolmoqda, chunki Livan patriarxal ijtimoiy meʼyorlarga asoslanadi va Livandagi erkaklarning aksariyati jamiyatda yuqori lavozimlarni egallaydi. Patriarxal ijtimoiy meʼyorlar qoʻllanganligi sababli, ayollar oʻz ayollar huquqlarini himoya qilish uchun oʻrnatilgan qonunlarni Livandagi erkaklarga qaraganda samarasiz va cheklovchi deb bilishadi, chunki Livandagi shaharlik ayollar Livanning qishloq harakatlariga qaraganda koʻproq imkoniyatlarga ega, ammo ikkala ayol ham oʻz harakatlarida cheklovlarga duch kelmoqda. Garchi livanlik ayollar maktabga borish, jamiyatda ish topish va hokazolar huquqiga ega boʻlsalar ham, kutilgan norma ular hali ham boʻysunish, itoatkor boʻlish va uyga vaqt ajratishdir. Livanlik ayollar sifatida ayollarning harakatini qattiq cheklaydigan baʼzi kamsituvchi xatti-harakatlar ajralish va ota-ona qaramogʻiga oid qoidalardir. Livan madaniyatida (koʻpchilik musulmonlar) ayolning eriga boʻysunishi odatiy hol boʻlgani sababli, koʻplab muhim huquqlar onadan oldin er/otaga beriladi.

Nikoh

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livan jinoyat kodeksi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livandagi jinoiy kodeks, xususan, nikohga oid qonunlar ilgari erkakning foydasiga edi. Biroq, unda baʼzi islohotlar amalga oshirildi. Tarixan „noqonuniy“ jinsiy aloqa natijasida qasddan nomus uchun berilgan oʻlim jazolarni qisqartirish uchun qoʻllangan 562-modda 2011-yil 4-avgustda Livan parlamenti tomonidan bekor qilindi[22] Bundan tashqari, 2014-yilda Livan parlamenti nihoyat oiladagi zoʻravonlikka qaratilgan toʻliq huquqli qonunni qabul qildi.[23] Shunga qaramay, baʼzi mavjud qonunlar hali ham baʼzi jihatlarda erkaklarga yon bosadi. Misol uchun, agar erkak turmush oʻrtogʻi zinokor boʻlsa, uni ayblashdan oldin uning zinosi nikohda yoki jamoat joyida qilinganligi soʻroq qilinadi. Biroq, agar ayol zinokorlikda ayblansa, u avtomatik ravishda hukm qilinadi. Bundan tashqari, agar aybdor deb topilsa, jazo muddati erkak uchun ayollarga qaraganda kamroq (erkak: bir oydan bir yilgacha, ayol: uch oydan uch yilgacha).[24] Soʻnggi paytlarda zinokorlikni butunlay dekriminallashtirish haqida muzokaralar boʻlib oʻtdi va bu borada deputat Sami Gemayel tomonidan taqdim etilgan qonun loyihasi hali koʻrib chiqilishi kutilmoqda.[25] 2014-yilda qabul qilingan „Oiladagi zoʻravonlik toʻgʻrisida“gi qonunga koʻra, „er-xotinning jinsiy aloqaga boʻlgan huquqlari“ boʻyicha daʼvolar boʻyicha jarimalar belgilangan, lekin jinoiy javobgarlikka tortish haqida aytilmagan.[26]

Livan ayollarining avlodlari uchun qonun loyihasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Amaldagi Livan fuqaroligi toʻgʻrisidagi qonunga koʻra, Livanlik emigrantlarning avlodlari faqat otasidan fuqarolik olishlari mumkin; ayollar fuqarolikni turmush oʻrtogʻi yoki bolalariga oʻtkaza olmaydi.[27]

2015-yil 7-noyabrda tashqi ishlar va muhojirlar vaziri Gebran Bassil „livanlik muhojirlarning avlodlariga fuqarolik berishni nazarda tutuvchi qonun loyihasi boʻyicha murosaga kelishdan bosh tortdi, uni livanlik ayollarning chet ellik turmush oʻrtoqlari va bolalarini ham oʻz ichiga oladi“..[28]

Yolgʻiz onalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livan jamiyatining katta qismi hali ham nikohdan oldin jinsiy aloqa yoki yolgʻiz onalarga qarshidir va livanlik ayollar nikohdan oldin homilador boʻlishlari uchun oilalari tomonidan qora roʻyxatga kiritilgan holatlar koʻp boʻlgan.[29] Baʼzi odamlar hatto oʻz singlisi yoki qizini nikohdan oldin jinsiy aloqada boʻlgani uchun oʻldirish darajasiga yetib, buni „nomus jinoyati“ deb atashadi.[30]

Livanda bunday vaziyatda birinchi navbatda ota-onalar erkakni qiziga uylantirishga majbur qiladi. Ikkinchi urinish ayollarni abort qilishga ishontirishdir.[31]

Taʼlim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Taʼlim boshidan oxirigacha mustamlakachilarning kun tartibida boʻlgan va eng koʻp livanliklarda eng katta oʻzgarishlarni amalga oshirish qobiliyati tufayli alohida eʼtiborga sazovor boʻlgan. Bu, shuningdek, missionerlar va mustamlaka maʼmurlari birgalikda hamkorlik qilishlari mumkinligiga ishonishgan narsa edi, chunki ular Gʻarb tomonidan livanlik bolalar yaratilishi kerak boʻlgan oʻxshash fuqaro figurasini tasavvur qilishdi. Yoshlar chet ellik missionerlar tomonidan nafaqat livanliklarning keyingi avlodini, balki hozirgi avlod ota-onalarini, ayniqsa onalarni ham oʻzgartirish qobiliyati bilan ajralib turishdi.[32]

Livanda ayollarga taʼlim berish harakatlari 1860-yillarda paydo boʻldi. 1860-yilda Livan togʻidagi fuqarolar urushidan keyin qizlar maktabiga ega boʻlish gʻoyasi paydo boʻldi. Urushdan soʻng, urushdan keyingi kurashayotgan iqtisodiyotni tiklash uchun ayollarning ishlashi zarurligi eʼtirof etildi. 1860-yildan 1869-yilgacha boʻlgan davrda qizlar maktablari soni 4 tadan 23 tagacha koʻpaydi. Xuddi shunday, Birinchi jahon urushidan soʻng, ayollarni oʻqitish zarurati yanada taʼkidlandi va ayollar roliga nisbatan yangi gʻoya oʻrnatildi. Ayollarga hamshira, texnik, oʻqituvchi va ofis yordami kabi ishlar taklif qilina boshladi. Shunga koʻra, koʻproq ayollar taʼlim olishga ragʻbatlantirildi. Bundan tashqari, 20-asrning birinchi yarmidan boshlab kollejlarga ayollar talaba qabul qilina boshladi. Ayollar uchun Amerika yoshlar kolleji 1924-yilda tashkil etilgan boʻlib, Livanda faqat ayollar uchun qurilgan birinchi kollejdir. Oʻsha paytda faqat ikkita boshqa kollej ayollarni qabul qilgan, ular Bayrutdagi Amerika universiteti va Sent-Jozef universitetidir.[33] Yaqinda 1975-yildagi Livandagi fuqarolar urushi va 2020-yilgi iqtisodiy inqirozdan soʻng ayollarni oʻqitish zarurati muhim ahamiyat kasb etdi.

Ayollar harakati: huquq va zoʻravonlik

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livan ayollari 1952-yilda saylov huquqini qoʻlga kiritdilar. Biroq, oʻsha gʻalabadan beri Livan parlamentida bor-yoʻgʻi oʻn yetti nafar ayol xizmat qildi. Bu dinlarning har biri nafaqat parlamentda oʻz oʻrniga ega, balki oʻz sudlari va odob-axloq qoidalariga ham ega. Hozirgi vaqtda ayollar quyidagilarga qodir: ajralish katta ijtimoiy-iqtisodiy qiyinchiliklarga olib kelishi mumkinligini tushunib, erkin turmush qurish, boshlangʻich taʼlim olganligini isbotlash imkoniga ega boʻlgan taqdirda ovoz berish, agar bu ish joylari buzilmasa, ishga ega boʻlish. uy majburiyatlarini bajarish va hijob kiymasdan jamoat joylarida yurish. Ushbu yuzaki huquqlarga qaramay, ayollar hali ham istalmagan yutuqlarga va ijtimoiy kamsitishlarga duchor boʻlishadi. Konstitutsiyaga koʻra, Livan ayollari va erkaklari teng huquqli hisoblanadi; biroq, ular qonunlar va jamiyat tomonidan qabul qilingan ijtimoiylashtirilgan xatti-harakatlardan xoli emaslar, bu esa erkaklarning shaʼni yoki oilani saqlab qolish uchun ushbu huquqlarga aralashuvini ragʻbatlantiradi.

Ayollarning huquqiy hissasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Livanda 15 yoki undan ortiq diniy qonunlar va sudlar, jumladan shia, sunniy, maronit nasroniylar va druzlar partiyalari boshqariladi, ularning barchasi „birlashgan Livanning emas, balki tor mazhab manfaatlarini himoya qilish uchun raqobatlashadi“.[34]

Feministik tashabbuslar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Arab ayollar instituti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1973-yilda tashkil etilgan Arab dunyosidagi ayollar tadqiqotlari instituti Livan Amerika universiteti tomonidan tashkil etilgan.[35] AIW Yaqin Sharq ayollariga taʼlim berishni maqsad qilgan boʻlsa-da, ular koʻplab ayollar harakatining boshida boʻlgan. Ular oʻzlarining tadqiqotlari va nashrlari orqali ayollar harakatiga katta hissa qoʻshadilar. Shunday loyihalardan biri „U Who is Who“ AIW tomonidan olib borilgan tadqiqotdan soʻng ishlab chiqilgan boʻlib, qancha zamonaviy livanlik ayollar professional lavozimlarda keng ommaga maʼlum. Bu jamoatchilikka quyidagi toifalardan birida koʻplab zamonaviy ayollar toʻgʻrisidagi bibliografik maʼlumotlarga oson kirishni taʼminlaydigan maʼlumotlar bazasi: fikr yetakchilari, yuqori darajali menejerlar, siyosatchilar, mutaxassislar, rassomlar, tadqiqotchilar va keng doiradagi ekspertlar. mavzular".[36]

2006 va 2008-yillar oraligʻida koʻplab livanliklar Bosh vazir Fuad Sinioraga qarshi norozilik namoyishlari oʻtkazdilar.  Bosh vazir va parlament qonunlarni tasdiqlovchi shaxslar boʻlgani uchun bunday norozilik ayollar uchun muhim edi. Bu noroziliklarning boshida ayollarning yirik tashkilotlari (NNT) turgan.

Livan ayollari huquqlari ligasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1947-yilda tashkil etilgan Livan Ayollar Huquqlari Ligasi (LLWR) ayollarga xos, notijorat demokratik va dunyoviy tashkilot boʻlib, Livanda tarqalgan bir nechta filiallarda koʻngillilar bilan ishlaydi.[37] LLWR missiyasi va maqsadi Livanda dunyoviy demokratik davlat qurishdir. LLWR siyosatda ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllarini bartaraf etish, oiladagi zoʻravonlik va ayollarga nisbatan gender asosidagi zoʻravonlikka qarshi kurashish, demokratiyani rivojlantirish va jamoat erkinligini himoya qilishga qaratilgan.[37] Tashkilot ishga qabul qilishda paritetni oshirish, teng maoshlar, onalik va otalik taʼtillari siyosatini uzaytirish, shaxsiy maqomning yagona fuqarolik kodeksini qabul qilish va ayollarni kamsituvchi qonunlarni oʻzgartirishga qaratilgan qadriyatlar va huquqiy islohotlarni ilgari suradi.[37]

Tashkilot Livanda Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllariga barham berish toʻgʻrisidagi konvensiyani (CEDAW) amalga oshirishga intiladi. Bir konventsiya, CEDAWning bir qismi sifatida, Livan fuqaroligi toʻgʻrisidagi qonunlarni oʻzgartirishga intiladi, bu esa ayollarning fuqaroligini farzandlariga oʻtkazishiga toʻsqinlik qiladi.[37] Tashkilot, shuningdek, parlament va munitsipal saylov qonunlarida ayollar vakilligi uchun 30 %lik kvotani amalga oshirish orqali ayollarning qaror qabul qilish roliga integratsiyalashuvini ilgari surdi, biroq oxir-oqibat parlament tomonidan rad etildi.[38] Livandagi boshqa ayollarni himoya qilish guruhlari gender kvotalarini joriy qilish uchun lobbichilik qilishdi, ammo hukumat tomonidan hech qanday oldinga siljish boʻlmadi.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Daou, Bernadette (2015). „Feminisms in Lebanon: after proving loyalty to the "Nation", will the "Body" rise within the "Arab Spring"?“. Civil Society Knowledge Center.
  2. ↑ Schubert, Emma (2020). „The Struggles for Women's Suffrage in Lebanon“. Meridians: Feminism, Race, Transnationalism. 19-jild, № 1. 202–208-bet.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Lebanon“ (en). UN Women | Arab States. Qaraldi: 2021-yil 7-yanvar.
  4. ↑ „Lebanon: Broken Promises On Women's Rights“ (en). Human Rights Watch (2020-yil 4-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 7-yanvar.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Lebanon: Broken Promises On Women's Rights“ (en). Human Rights Watch (2020-yil 4-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 21-aprel.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 „Lebanon must end impunity for human rights abuses following UN Human Rights Council review“ (en). www.amnesty.org (19-yanvar 2021-yil). Qaraldi: 2021-yil 21-aprel.
  7. ↑ http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2021.pdf [formatsiz URL PDF]
  8. ↑ 8,0 8,1 „AUB mourns the passing of acclaimed novelist Emily Nasrallah (BA '58)“ (en-US). American University of Beirut. Qaraldi: 2021-yil 8-yanvar.
  9. ↑ 9,0 9,1 „Gender Equality in Lebanon | Social Institutions and Gender Index (SIGI)“. Genderindex.org. 2015-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  10. ↑ Marie Rose Zalzal (1997). „Secularism and Personal Status Codes in Lebanon: Interview with Marie Rose Zalzal, Esquire“. Middle East Report. № 203. Middle East Research and Information Project, Inc. (MERIP). 37–39-bet. doi:10.2307/3012648. JSTOR 3012648. „No. 203, Lebanon and Syria: The Geopolitics of Change“
  11. ↑ „Marriage in Lebanon“.
  12. ↑ „Hariri vows support for women's right“. The Daily Star. 2018-yil 16-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  13. ↑ „Women's Rights Monitor“. Lnf.org.lb. 2017-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  14. ↑ „Over 30 NGOs demonstrate for women's rights“. The Daily Star. 2019-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  15. ↑ „IRIN Middle East | Lebanon: Tussle over gender violence law | Lebanon | Early Warning | Gender Issues | Governance | Human Rights | Security“. Irinnews.org (2012-yil 8-mart). Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  16. ↑ Miller. „Lebanon's clerics attack domestic violence law“. 30-iyun 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 4-fevral 2016-yil.
  17. ↑ „Labor force, female (% of total labor force) - Lebanon | Data“. data.worldbank.org. Qaraldi: 2021-yil 18-noyabr.
  18. ↑ Harris, William.
  19. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees. „Women's Rights in the Middle East and North Africa - Lebanon“. Refworld. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  20. ↑ Elections in Asia and the Pacific: A Data Handbook : Volume I: Middle East, Central Asia, and South Asia.
  21. ↑ „Lebanese constitution“. Presidency.gov.lb. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  22. ↑ „Lebanon: Law Reform Targets 'Honor' Crimes“ (11-avgust 2011-yil).
  23. ↑ „Lebanon passes law against domestic violence“. 2016-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-avgust.
  24. ↑ „Penalties“. Freedomhouse.org. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  25. ↑ „Gemayel Submits Draft Law Proposing Decriminalization of Adultery“.
  26. ↑ „Lebanon: Reform Rape Laws“ (en). Human Rights Watch (2016-yil 19-dekabr). Qaraldi: 2021-yil 18-noyabr.
  27. ↑ „Lebanon“ (en). UN Women | Arab States. Qaraldi: 2020-yil 26-oktyabr.
  28. ↑ „No compromises on citizenship law: Foreign Minister“ (7-noyabr 2015-yil). 2019-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-avgust.
  29. ↑ „CLDH | Single mothers in Lebanon: a never-ending struggle“. www.rightsobserver.org. Qaraldi: 2020-yil 26-oktyabr.
  30. ↑ Refugees. „Refworld | Lebanon: Risks for a single Christian mother, particularly the risk of becoming a victim of an „honour crime;“ state protection available“ (en). Refworld. Qaraldi: 2020-yil 26-oktyabr.
  31. ↑ „The Pulse of the Middle East“. Al-monitor.com. 2019-yil 12-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  32. ↑ Long, T. (2011). „Political Parenting In Colonial Lebanon“. ProQuest 874326756. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam)
  33. ↑ Batruni, C. W. (2018).
  34. ↑ „A Woman's Place, in Lebanon | Human Rights Watch“. Hrw.org (2-iyul 2009-yil). Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  35. ↑ „The Arab Institute for Women | LAU“ (en). Arab Institute for Women. Qaraldi: 2021-yil 2-mart.
  36. ↑ „About "Who Is She in Lebanon?" | Who is she in Lebanon“. Whoisshe.lau.edu.lb. 2019-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 „League for Lebanese Women's Rights (LLWR)“. European-Mediterranean Women’s Foundation.
  38. ↑ Refugees. „Refworld | Womenʼs Rights in the Middle East and North Africa 2010 — Lebanon“ (en). Refworld. Qaraldi: 2021-yil 21-aprel. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Livan_ayollari&oldid=5231210" dan olindi