Kuchlanish koʻpaytirgich

Kuchlanish koʻpaytirgich^[1] past oʻzgaruvchan (pulsatsiyalanuvchi) kuchlanishni yuqori voltli oʻzgarmas kuchlanishga aylantirib beruvchi qurilma. Alohida kaskadlarda oʻzgaruvchan kuchlanish toʻgʻrilanadi va toʻgʻrilangan kuchlanishlar ketma-ket ulangani uchun oʻzaro qoʻshiladi . Kaskadlarning quvvat manbalari bilan aloqasi sigʻimlar orqali yoki oʻzaro induksiya yordamida amalga oshiriladi. Kaskadlarning quvvat manbai ketma-ket yoki parallel boʻlishi mumkin.

Qurilma

Kuchlanish koʻpaytirgich oʻzgaruvchan, pulsatsiyalanuvchi kuchlanishni yuqori doimiy kuchlanishga aylantiradi. Koʻpaytirgich zinasimon ulangan kondansatorlar va diodlardan qurilgan. Transformatordan farqli oʻlaroq, bu usul ogʻir oʻzak va mustahkamlangan izolyatsiyani talab qilmaydi, chunki barcha bosqichlarda kuchlanish tengdir.

Faqat kondansator va diodlardan foydalangan holda, bu turdagi generatorlar nisbatan past kuchlanishni juda yuqori kuchlanishga aylantira oladi, shu bilan birga transformatorlarga qaraganda ancha engil va arzonroqdir. Yana bir afzallik – koʻp chiqishli transformatorda boʻlgani kabi, har qanday bosqichidan kuchlanishni tashlab olish imkonini beradi.

Yuklanish boʻlmasa, n qismli assimetrik koʻpaytirgichning chiqishida hosil boʻlgan kuchlanish quyidagicha boʻladi: Uvix = 2·Uvx · n bu yerda

n – bosqichlar(kaskadlar) soni
U kr – kiruvchi oʻzgaruvchan kuchlanishning amplitudasi ,
U chiqish – chiqishdagi oʻzgarmas kuchlanish.

Yuk ulanganda, kondansatörler davriy zaryadsizlanadi va zaryadlanadi. Natijada, kontaktlarning zanglashiga olib chiqishdagi kuchlanish 2·Uvx · n dan biroz past boʻladi va doimiy boʻlib qolmaydi.^[2]

Umuman olganda, quyidagicha munosabatlar kuzatiladi:

U _chiqish =

2n\ U_{kr}-{\frac {I_{H}}{\omega C}}\cdot ({\frac {2}{3}}n^{3}+{\frac {1}{4}}n^{2}-{\frac {1}{6}}n)

bu yerda

\omega

– kirish kuchlanishining chastotasi,

I_{H}

– yuklanish toki,

C

– kondensatorning sigʻimi.

Koʻrinib turibdiki, $n$ ning kichik qiymatlar uchun chiqish kuchlanishi bosqichlar soniga deyarli mutanosib ravishda koʻtariladi. $n$ ortishibilan bu oʻsish sekinlashadi va keyin butunlay toʻxtaydi. Shubhasiz, bu usulda kuchlashni istalgancha koʻpaytish mumkin emas.

Nazariy kamchiliklari va cheklovlariga qaramay, kuchlanish koʻpaytirgich doimiy tokni olish uchun toʻliq toʻlqinli toʻgʻiurlagich (diodli koʻprik) kabi yuqori doimiy kuchlanishni olish uchun elektron sxemalarda asosiy qurilma boʻlib qoldi. U hatto sxemalarda batafsil chizilmagan, maxsus belgi sifatida tasvirlangan. Sanoat oldindan oʻrnatilgan parametrlarga ega modulli „kuchlanish koʻpaytirgichlari“ ning juda keng assortimentini ishlab chiqaradi, ular DKST ixtiro qilinishidan oldin paydo boʻlgan va koʻpchilik ELT li qurilmalari ajralmas qismi hisoblanadi. (monitor, televizor, radar koʻrsatkichi yoki ossillograf .)

Texnik xususiyatlari

Amalda multiplikator bir qator kamchiliklarga ega. Agar multiplikatorga juda koʻp boʻlimlar qoʻshilsa, oxirgi boʻlimlardagi kuchlanish, asosan, pastki qismlardagi empedans tufayli kutilganidan past boʻladi. Koʻpaytirgichni toʻgʻridan-toʻgʻri sanoat chastotasi (50gts) bilan quvvatlantirish deyarli mumkin emas kuchlanish kuchlanish, chunki bu holda katta sigʻimli kondansatörler talab qilinadi, bu esa qurilmaning ogʻirligi va hajmini sezilarli darajada kattalashtiradi. Toʻgʻrilangan tokning pulsatsiyasi ham kuchaytiriladi, bu baʼzi hollarda karak emas. Odatda, kirish kuchlanishi yuqori chastotali yuqori voltli transformatorning chiqishidan taʼminlanadi va koʻpaytirgichda kerakli qiymatga koʻtariladi.

Bir necha yuz voltdan bir necha million voltgacha boʻlgan kuchlanish kopaytirgichlar mavjud.

Foydalanish

Koʻpaytirgichlar texnologiyaning koʻplab sohalarida, xususan, lazerni elektr damlash uchun, yuqori voltli rentgen tizimlarida, suyuq kristall displeylarning yoritishda, harakatlanuvchi toʻlqin lampalarida, ion nasoslarida, elektrostatik tizimlarda, havo ionizatorlarida, zarrachalar tezlatgichlarida tezlatgichlar, nusxa koʻchirish mashinalari, osiloskoplar, televizorlar va kichik tok kuchi bilan yuqori kuchlanish zarur boʻlgan koʻplab boshqa qurilmalarda qoʻllanadi.

Yaratilish tarixi

Ushbu turdagi kuchlanish koʻpaytirgichlarning prinsipial sxemasi 1919 yilda Shveysariya fizigi Geynrix Greynaxer tomonidan ishlab chiqilgan ^[1] .

1932 yilda Buyuk Britaniyada atom yadrolarining sunʼiy boʻlinishi boʻyicha tajriba oʻtkazish uchun moʻljallangan zarracha tezlatgichida yuqori kuchlanishli kuchlanish manbai sifatida foydalanish uchun kuchlanish koʻpaytirgich yaratildi. 1932 yilda xuddi shunday tajriba SSSRda birinchi marta Xarkov fizika-texnika institutida oʻtkazildi) ^[1] .

Yana qarang

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 „Каскадный генератор“. 2016-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 19-iyun.
↑ „Высоковольтная исследовательская установка с генераторами Маркса — Аркадьева“. 2014-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-dekabr.

[autogenerated1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 „Каскадный генератор“. 2016-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 19-iyun.

[2] „Высоковольтная исследовательская установка с генераторами Маркса — Аркадьева“. 2014-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-dekabr.

[1]

[2]